Το κουβάρι των σημαντικών σταθμών από τον Αττίλα 1 και 2 έως και το Γκραν Μοντανά που ήταν η τελευταία πρόταση επίλυσης του Κυπριακού ζητήματος, ξετυλίγει ο δημοσιογράφος Τάσος Παπαδόπουλος σε συνέντευξη του στον Alpha Radio. Η συζήτηση έγινε με αφορμή την μαύρη επέτειο της εισβολής στην Κύπρο, όπου ο κ. Παπαδόπουλος μιλά για την στάση των στρατιωτικών της χούντας, του Καραμανλή αλλά αναφέρεται και στα ειρηνευτικά σχέδια και την αντιμετώπιση που έτυχαν από την ελληνική πλευρά.
«Υπήρξαν πολλά λάθη και από την Ελλαδική και από την Κυπριακή πλευρά, υπήρξαν ευκαιρίες να περισωθεί οτι μπορούσε να περισωθεί γιατί μην ξεχνάμε ότι έγινε ένας πόλεμος τον οποίο η Τουρκία τον κέρδισε τον πόλεμο, χωρίς να πολεμήσουμε εμείς γιατί η χούντα δεν ήθελε να πολεμήσουμε. Το Κυπριακό είναι μια πολύ μεγάλη ιστορία που αρχίζει σε ότι αφορά στις διαδικασίες για την επίλυσή του από την περίοδο της Αγγλοκρατίας, τότε παρουσιάστηκε ένα σχέδιο μιας μικρής αυτοδιοίκησης, απορρίφθηκε από το Μακάριο, τον Μακάριο τον έστειλαν στην εξορία, υπήρξε μια δεύτερη πρόταση του Μακ Ντίλαν και αυτή η πρόταση απορρίφθηκε και οδήγησε στον συμβιβασμό που ήταν η ανεξαρτησία με δικαιώματα στους Τουρκοκύπριους, το βασικότερο όλων ήταν το βέτο, δηλαδή να μην επιτρέπουν να γίνει κάτι αν είχαν διαφορετική άποψη και αυτό οδήγησε και στην απόσχιση την πρώτη του 63-64, στην προσπάθεια του Άτσενσον να λύσει το θέμα με την ένωση και δίνοντας στην Τουρκία ένα κομμάτι γης για βάσεις το οποίο απέρριψε η ελληνική πλευρά και φτάσαμε μετά στην εισβολή η οποία δημιούργησε τα τετελεσμένα του 37%».
«Από κει και πέρα αρχίζει μία σειρά σχεδίων ή προτάσεων για επίλυση του Κυπριακού με δεδομένο ότι οι Τούρκοι είχαν καταλάβει το 37% της ελληνικής Κύπρου. Το 37% ήταν το διπλάσιο από τον πληθυσμό των Τουρκοκυπρίων, δηλαδή οι Τουρκοκύπριοι ήταν το 18% και αυτοί πήραν το διπλάσιο και κάτι παραπάνω. Στις προσπάθειες επίλυσης υπήρξαν κάποιες ευκαιρίες τις οποίες δεν αποδέχθηκε η ελληνική πλευρά. Μία σημαντική ευκαιρία ήτανε αυτό το λεγόμενο αμερικανοκαναδικοαγγλικό σχέδιο του ’76, όπου πρότειναν μία ομοσπονδία και επιστροφή κατειλημμένων εδαφών στην ελληνική πλευρά. Δεν υπήρξε αποδοχή, μολονότι η Ελλάδα τότε με πρωθυπουργό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή το 1977 ήταν θετική προς αυτό το σχέδιο γιατί ο Καραμανλής από την ημέρα της εισβολής και ύστερα στην προσπάθεια του να αποτρέψει την εισβολή βρήκε απέναντί του τους στρατηγούς τη χούντας που έλεγαν δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε όπως δεν έκαναν τίποτε και την ημέρα της εισβολής και έλεγε ο Μπονάνος ότι αφήστε τους, δεν εισβάλουν στην Ελλάδα οι Τούρκοι, εισβάλουν σε άλλη χώρα, αυτό ήταν το μυαλό και η δυνατότητα τους να δουν μπροστά τα γεγονότα και τις εξελίξεις. Αυτή είναι μια μακρά ιστορία που περιγράφω και στο βιβλίο μου».
«Μετά το αγγλοκαναδικό, υπήρξαν τα σχέδια του Γκάλι, που πάλι τα απέρριψε η ελληνική πλευρά μολονότι ο Βασιλείου είχε μία θετική προσέγγιση, το ΑΚΕΛ δυστυχώς δεν ενέδωσε και φτάνουμε στο σχέδιο Ανάν. Το σχέδιο Ανάν είχε και θετικά και αρνητικά στοιχεία, μπορούσες να δεις το ποτήρι και μισογεμάτο και μισοάδειο. Έδινε πίσω έδαφος, έδινε τη Μόρφου και την Αμμόχωστο, άφηνε το 29% στην πλευρά την τουρκική, αλλά δυστυχώς στο δημοψήφισμα που έγινε απερρίφθη από την ελληνική πλευρά με 76%, ενώ το 65% των Τουρκοκύπριων το ψήφισαν. Εδώ είχαμε την παρέμβαση του Τάσσου Παπαδόπουλου, που ήταν της σχολής Μακαρίου, η σχολή του Μακαρίου τι έλεγε, ότι καλύτερα να μείνουμε έτσι παρά να συγκατοικήσουμε ξανά με όρους που θα δίνουν δυνατότητα να εμποδίσουν την πρόοδο μας, το να είμαστε ελεύθεροι και ανεξάρτητοι από επιρροές τρίτων και την Τουρκία».
«Μετά από αυτό σιωπή, έγινε η νέα προσπάθεια υπό τον Αναστασιάδη ο οποίος είχε πάει και στην Τουρκία, είχε δει και τον Ερντογάν τότε, τον είχανε οι Τούρκοι περίπου συμπαθήσει και φτάσαμε στο Γκραν Μοντανά. Εκεί έγινε μία καλύτερη προσέγγιση, δόθηκαν μεγαλύτερες εγγυήσεις στην ελληνική πλευρά, ήταν ένα σχέδιο που θα μπορούσε ενδεχομένως να λειτουργήσει αν και εγώ έχω διάφορες αμφιβολίες. Η Τουρκία είχε αποδεχθεί μερικά πράγματα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα, είχε αποδεχθεί την αποχώρηση, έστω και μετά από μερικά χρόνια των στρατιωτών, είχε αποδεχθεί ένα χάρτη που επέστρεφε στους Ελληνοκυπρίους ένα ποσοστό εδάφους, όχι βέβαια την Κερύνεια και το λιμάνι της που ήταν οι Τουρκοκύπριοι που την είχαν καταλάβει».
«Τις προηγούμενες ημέρες στις 16-17 έγινε μία δεύτερη πενταμερής μετά από αυτή του Μαρτίου της Γενεύης όπου αντί να συζητηθούνε τα θέματα στα οποία είχαν μείνει στη διάρκεια του Γκραν Μοντανά πριν από 8 χρόνια, δηλαδή το εδαφικό που είχε παρουσιαστεί τότε και χάρτης, η πολιτική ισότητα με εναλλασσόμενη προεδρία εκ περιτροπής με αναλογία 2 Ελληνοκυπρίων και ενός Τουρκοκυπρίου, η λήψη αποφάσεων με θετική ψήφο και όχι με βέτο όπως παλιότερα από την άλλη πλευρά, το περιουσιακό που έδινε προτεραιότητα στους Ελληνοκυπρίους στα επιστρεφόμενα εδάφη, την ισότιμη μεταχείριση Ελλήνων και Τούρκων που κατεβαίνουν στην Κύπρο για μόνιμη εγκατάσταση δηλαδή να τερματιστεί η διαδικασία του εποικισμού, και τέλος η ασφάλεια και οι εγγυήσεις περνούσε στον ΟΗΕ και σε συλλογικά όργανα και απέτρεπε τη μονομερή επεμβατική διαδικασία που επικαλέστηκε η Τουρκία το 1974 για να κάνει την κατάληψη του 37% της Κύπρου. Αντί αυτών ξέρετε τι συζητήθηκε; Η σύσταση κοινοβουλευτικού οργάνου για την συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών, φιλολογικός σύλλογος Παρνασού, η ανταλλαγή λέει πολιτιστικών αντικειμένων, άρμεγε και κούρευε, η παρακολούθηση λέει της ποιότητας του αέρα και η αντιμετώπιση της ρύπανσης από μικροπλαστικά! Αυτά συζητήθηκαν στην πενταμερή με κυρίαρχο το θέμα διανοίξεως νέων σημείων διέλευσης στα οποία δεν κατέστη συμφωνία, διότι διαφωνούσαν οι Τουρκοκύπριοι για να περάσουν σε ορισμένες περιοχές εκεί πάνω από την Πάφο και σε άλλες περιοχές προς τη Λάρνακα γιατί εκεί θεωρούσαν ότι είναι στρατιωτικές περιοχές και ελέγχονται από το τουρκικό στρατό και δεν άφηναν οι δρόμοι να ανοίξουν για να μην τους παρακάμπτουν με μεγάλες διαδρομές οι Ελληνοκύπριοι όταν ήθελαν να πάνε από τη μία πόλη στην άλλη. Αυτά τα πράγματα τώρα είναι για να γελάμε. Είπαν μάλιστα ότι έτσι ζωντανή η διαδικασία, δεν υπήρξε πρόοδος, δεν υπήρξε ναυάγιο, γιατί τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης είναι αυτά που μας συντηρούν να μιλάμε, δηλαδή οι ΥΠΕΞ Ελλάδας Τουρκίας και Ηνωμένου Βασίλειου πήγανε εκεί για να ακούσουν για την ποιότητα του αέρα!».
«Στο βιβλίο μου έχουν καταγραφεί οι κινήσεις μετά την εισβολή και από την χούντα και στην συνέχεια από τον Καραμανλή, όπου εκεί αναφέρομαι στο γεγονός ότι ο Καραμανλής προσπαθώντας να φτιάξει μία γραμμή αντιπαράταξης είπε στο Μπονάνο, αυτό το ανδρείκελο του Ιωαννίδη που αυτός έχει πολύ σοβαρή ευθύνη στην ιστορία αυτή, του λέει να συγκροτήσουμε μία ταξιαρχία και να την στείλουμε στην Κύπρο αμέσως. Αυτά στο ενδιάμεσο ανάμεσα στον πρώτο και στο δεύτερο Αττίλα, δηλαδή μετά τις 23 που έγινε η πρώτη εκεχειρία και πριν τις 14 Αυγούστου που έγινε η δεύτερη διαδικασία εισβολής που κατέλαβε το 37%. Ο Μπονάνος δήλωσε αδυναμία να συγκροτήσει αυτή την μεραρχία λέγοντας ότι ήταν διεσπαρμένοι εδώ και εκεί, ταυτόχρονα είχανε όλη την Αττική έτοιμη για να κάνουν ένα δεύτερο πραξικόπημα και να ανατρέψουν τον Καραμανλή!».
